Gần đây, Apple đã âm thầm ra mắt dịch vụ sách nói được đọc bằng trí tuệ nhân tạo (AI). Dự án có thể mở ra tương lai mới cho ngành sách nói. Song, đây cũng được xem là dấu hiệu của sự kết thúc đối với nghề kể chuyện sách.
Chiến lược tích hợp AI vào sách nói sẽ giúp thay đổi thị trường sách nói béo bở đang phát triển nhanh chóng, nhưng đồng thời cũng khiến Apple chịu thêm nhiều rắc rối với những cáo buộc cạnh tranh không lành mạnh.
Apple gia nhập thị trường sách nói với audiobook bằng công nghệ AI
Trong những năm gần đây, thị trường sách nói đã bùng nổ khi hàng loạt công ty công nghệ đua nhau gia nhập. Doanh số trong năm 2022 đã tăng 25%, mang lại hơn 1,5 tỷ USD lợi nhuận. Các chuyên gia trong ngành dự đoán thị trường sách nói toàn cầu có thể trị giá lên đến 35 tỷ USD vào năm 2030.
Chính vì vậy, Apple đã dự định khởi động dự án sách nói từ giữa tháng 11/2022 nhưng lại trì hoãn do tại thời điểm ấy lĩnh vực công nghệ đang bị "đám mây đen bao trùm". Nhà Táo muốn phát triển dịch vụ sách nói riêng thay vì chỉ là bên trung gian, bán sách từ các bên xuất bản như trước đây.
Khi truy cập ứng dụng "Sách" của iOS và tìm kiếm cụm từ “tường thuật AI” (AI narration), những đầu sách “được thuật lại bằng giọng nói kỹ thuật số dựa trên giọng kể con người” sẽ xuất hiện.
Trong những tháng gần đây, Apple đã đề nghị hợp tác với các nhà xuất bản độc lập ở thị trường Canada. Apple sẽ chịu chi phí sản xuất và các tác giả sẽ nhận được tiền bản quyền. Tuy nhiên, các nhà xuất bản tham gia vào dự án phải ký thỏa thuận bảo mật thông tin với công ty.
Apple ấp ủ kế hoạch ra mắt dịch vụ sách nói AI từ giữa tháng 11/2022
Theo The Guardian, việc Apple tích hợp AI vào sách nói có thể là một bước chuyển mình lớn cho các công ty công nghệ nhận thấy tiềm năng của ngành sách nói. Một số nhà phát hành, tác giả và công ty xuất bản cũng cho rằng dự án sẽ đóng vai trò quan trọng đối với lĩnh vực này trong tương lai.
Bên cạnh đó, vẫn có nhiều người hoài nghi về khả năng ấy. Carly Watters, trung gian kết nối tác giả và nhà xuất bản (literary agent), cho rằng công nghệ AI trong sách nói không mang lại lợi ích gì cho cả tác giả và người đọc. Giọng thật của người kể chuyện vẫn mang đến một cảm nhận nghệ thuật hoàn toàn mới.
Việc sản xuất một cuốn sách nói có giọng đọc của con người có thể mất nhiều tuần và tiêu tốn hàng nghìn USD của nhà sản xuất. Sự xuất hiện của AI hứa hẹn sẽ giúp cắt giảm đáng kể thời gian và chi phí.
Tuy nhiên, những giọng đọc nhân tạo lại khó có thể thu hút người nghe trong thời gian dài, đồng thời có thể khiến người nghe không mấy dễ chịu do hiện tượng "Uncanny valley", thậm chí tạo nên cảm giác ghê rợn với những vật thể “giống người nhưng không phải người” nay. Âm sắc và ngữ điệu của người thật là một yếu tố mà máy móc rất khó có thể bắt chước.
“Các công ty đã nhìn thấy tiềm năng hái ra tiền từ thị trường sách nói. Họ muốn tạo nội dung mới nhưng đó không phải những gì khách hàng muốn nghe. Nghề đọc sách và kể chuyện còn có nhiều giá trị hơn thế”, Carly Watters cho hay.
Nhiều ý kiến trái chiều xoay quanh audiobook AI
Trong nhiều năm qua, Apple chỉ bán sách và sách nói thông thường qua ứng dụng Sách. Động thái chuyển từ đại lý bán lẻ sang nhà sản xuất này là "phát súng" khiêu khích nhắm vào đối thủ Amazon. Nhà Táo đã công khai so sánh hệ thống của mình với Kindle Direct Publishing (KDP) - nền tảng xuất bản sách trực tiếp trên Amazon.
Ngoài Apple và Amazon, thị trường sách nói còn có nhiều "ông lớn" công nghệ như Google, Spotify. Trước khi Apple gia nhập, cuộc đua tranh giành thị trường sách nói đã diễn ra gay gắt.
Trong những tháng gần đây, ứng dụng nghe nhạc trực tuyến Spotify đã công bố kế hoạch cung cấp 300.000 đầu sách nói đến khách hàng nhưng sau đó lại không thuận lợi do chính sách thu phí của Apple. Ứng dụng của Spotify đã bị từ chối 3 lần.
Mới đây, Spotify ra mắt trang web Time to Play Fair để bán và phát hành sách nói. Công ty cho rằng quy trình mua sách nói “rườm rà” của Apple khiến người dùng khó có thể tiếp cận đến những đầu sách hoặc tác giả yêu thích. Spotify khẳng định chính sách của Apple đang ảnh hưởng xấu đến độc giả, tác giả và cả các nhà phát hành.
Dự án bán sách nói của riêng mình lại khiến Apple phải đối mặt với nhiều rắc rối liên quan đến hành vi độc quyền hơn. Tập đoàn công nghệ này bị chỉ trích vì cạnh tranh không lành mạnh. Các nhà lập pháp tại châu Âu và Mỹ cũng đã tăng cường giám sát Nhà Táo sau hàng loạt cáo buộc Apple hạn chế cạnh tranh.