Chỉ một quận không lát đá vỉa hè
Kết luận thanh tra số 673, ngày 13-2 của Thanh tra TP Hà Nội đã chỉ ra hàng loạt sai phạm của các dự án lát đá vỉa hè trên địa bàn Hà Nội như nhiều tuyến đường lát đá với kích thước, chủng loại không đồng nhất; chất lượng, giá thành khác nhau; có nơi lát vỉa hè khi chưa hạ ngầm dây điện, cáp điện thoại, thực hiện dự án không đúng chỉ đạo của UBND Thành phố…
Cụ thể, có 11/12 Quận triển khai 71 dự án đầu tư xây dựng hạ tầng kỹ thuật có lát đá vỉa hè sử dụng nguồn vốn ngân sách do UBND các quận làm chủ đầu tư. Trong đó, có 67 dự án nâng cấp, cải tạo tuyến đường, phố có lát đá vỉa hè trên 91 tuyến đường, phố: 18 dự án đã thi công xong, 28 dự án đang triển khai thi công và 29 dự án đang trong giai đoạn đầu tư.
Tuy nhiên, trong quá trình triển khai 38 dự án, nhiều Quận đã không thực hiện nghiêm túc, không tổ chức rà soát và kiểm tra hiện trạng hè, chưa xây dựng kế hoạch chi tiết để tổ chức thực hiện việc sửa chữa cải tạo áp dụng vật liệu lát hè, bó vỉa bằng vật liệu đá tự nhiên, dẫn đến nhiều hệ lụy.
Nhiều quận thiếu giám sát chặt chẽ kỹ thuật chất lượng công trình khiến vỉa hè được lát bằng đá tự nhiên có tuổi thọ 50-70 mới đưa vào sử dụng đã hư hỏng, vỡ nát
Trong đó, 34 dự án tại 8 quận Hà Đông, Hoàn Kiếm, Tây Hồ, Hai Bà Trưng, Cầu Giấy, Long Biên, Hoàng Mai, Ba Đình không tiến hành khảo sát hiện trạng vỉa hè trước khi cải tạo, thiết kế kết cấu vỉa hè chưa đúng, thiếu các chỉ tiêu về nhóm đá, chỉ tiêu của đá lát hè theo hướng dẫn sử dụng và phần bản vẽ mẫu ban hành kèm theo Quyết định của UBND Thành phố.
Theo lý giải của các Sở Xây dựng Hà Nội, nguyên nhân dẫn đến “phong trào” lát đá tự nhiên cho vỉa hè do các quận “hiểu sai” chủ trương của thành phố dẫn đến việc một số tuyến vỉa hè còn tốt cũng bị phá bỏ để lát đá tự nhiên. Chủ trương ở đây là Quyết định số 4340/QĐ-UBND, ngày 20/8/2014 của UBND TP. Hà Nội về “Thiết kế mẫu hè đường đô thị trên địa bàn TP. Hà Nội”.
Vì lẽ đó, 11/12 Quận của thành phố đã ào ạt lát đá vỉa hè, duy nhất chỉ có Quận Nam Từ Liêm là hiểu đúng chủ trương của TP.
Lý giải điều này, đại diện BQLDA cho biết: “Việc Quận Nam Từ Liêm không có yêu cầu lựa chọn lát đá vỉa hè đảm bảo sử dụng 50-70 năm do văn bản số 2340/UBND-XDGT ngày 22/4/2016 và 6224/UBND-ĐT ngày 28/10/2016 của UBND TP. Hà Nội ban hành sau quyết định phê duyệt dự án: Cải tạo, chỉnh trang hệ thống hạ tầng kỹ thuật quận Nam Từ Liêm – (viết tắt là: Dự án giai đoạn 1)”.
Theo Báo cáo số 39/BC-QLDA Quận Nam Từ Liêm thì việc tồn tại duy nhất của quận Nam Từ Liêm trong triển khai dự án giai đoạn 1 chỉ nằm ở khâu khảo sát, thiết kế dự án. Cụ thể, việc dự toán xây dựng dự án giai đoạn 1 là do tính sai khối lượng đào đất nền, vận chuyển đất đào. Nguyên nhân được xác định là do tính sai khối lượng đất đào nền nên kéo theo tăng lượt vận chuyển.
Mặc dù sai sót không nghiêm trọng, tuy nhiên, đơn vị này đã nhanh chóng khắc phục bằng việc cắt giảm giá trị trong quá trình quyết toán với đơn vị thi công, đồng thời rút kinh nghiệm sâu sắc về việc này.
Trong khi đó, ở một số quận mắc nhiều sai phạm trong quá trình triển khai các dự án xây dựn hạ tầng kỹ thuật, đặc biệt là việc lát đá tự nhiên cho vỉa hè vẫn đang bộn bề, chưa có phương án khắc phục, thiếu kiên quyết trong việc xử lý các cán bộ tắc trách, để xảy ra các sai phạm nghiêm trọng khiến dư luận bức xức.
Tại quận Ba Đình cũng có sai phạm trong việc thiết kế kết cấu hè, thiếu các chỉ tiêu về nhóm đá, chỉ tiêu của đá lát hè theo hướng dẫn sử dụng và phần bản vẽ mẫu ban hành kèm theo Quyết định số 4340/QĐ- UBND ngày 20/08/2014 của UBND TP. Hà Nội. Hơn nữa, việc lập dự toán các dự án còn tính sai số học, sai khối lượng, áp sai định mức, đơn giá xây dựng so với quy định, dự án cải tạo hè phố Đội Cấn, quận Ba Đình tính sai diện tích lát hè bằng đá tự nhiên 634,6 m2, giá trị sai tăng 482.507.000 đồng.
Trong 12 Quận của Thành phố Hà Nội chỉ có duy nhất Quận Nam Từ Liêm không hiểu nhầm chủ trương của thành phố tiến hành xây dựng vỉa hè bằng đá tự nhiên
Bên cạnh đó, có 05 dự án tại quận Ba Đình thiếu kiểm tra đá lát tại nơi sản xuất. Ngoài ra, tại quận Ba Đình cũng có 01 dự án thi công một số mặt cắt hè kích thước không đúng theo thiết kế, chưa phá dỡ các bục, bệ hộ dân lấn chiếm hè phố.
Tượng tự, quận Hoàn Kiếm có 03 dự án; quận Hai Bà Trưng có 01 dự án; quận Ba Đình 01 dự án; quận Đống Đa 01 dự án, dẫn đến các tuyến hè phố chưa được chỉnh trang theo thiết kế và khối lượng xây lắp nghiệm thu chưa phù hợp. Những tồn tại trong việc kỹ thuật thi công, bảo dưỡng hè phố sau khi lát ít nhiều đã ảnh hưởng đến chất lượng công trình, là một trong những nguyên nhân gây hiện tượng đá lát hè bị vỡ, bong tróc.
Thế nhưng đến nay, các đơn vị này vẫn chưa công bố phương án khắc phục, chưa có hình thực kiểm điểm, xử lý đối với các cán bộ liên quan đến sự việc này.
Quy trình mới “siết chặt” thi công
Sau công bố kết luận thanh tra và xem xét xử lý hàng loạt các cán bộ sai phạm liên quan, Hà Nội đã banh hành quy trình mới về lát vỉa hè bằng đá tự nhiên. Theo đó, Sở Xây dựng sẽ là đơn vị chủ trì, hướng dẫn về quy trình lát hè bằng đá tự nhiên, bảo trì hè sau khi lát đối với các chủ đầu tư thực hiện dự án có lát hè bằng đá tự nhiên.
Để tạo điều kiện cho việc này, các văn bản quy định pháp luật hiện hành các sở ngành đã thống nhất. Cụ thể, theo quy trình mới việc thi công, giám sát, nghiệm thu công trình lát hè bằng đá tự nhiên phải tuân theo Tiêu chuẩn quốc gia TCVN 9377-1:2012 như: Nhà thầu thi công có trách nhiệm thiết kế biện pháp thi công và trình chủ đầu tư chấp thuận. Trong đó, trình tự các bước thi công lát hè bằng đá tự nhiên trong biện pháp thi công chi tiết phải tuân thủ theo Tiêu chuẩn quốc gia và phù hợp với thực tế mặt bằng công trình.
Có tới 11 quận trong tổng số 12 quận của TP Hà Nội hiểu nhầm chủ trương của thành phố nên cho lát đá tự nhiên một cách ào ạt khắp mọi nơi
Đối việc giám sát công trình, yêu cầu kiểm tra quy trình thi công lát hè của nhà thầu đã được phê duyệt; Thực hiện thí nghiệm đối chứng khi vật liệu, sản phẩm, thiết bị (đá lát, viên hạ hè, viên bó gốc cây, viên bó vỉa bằng đá tự nhiên...) và chất lượng thi công có dấu hiệu không đảm bảo theo yêu cầu của chỉ dẫn kỹ thuật hoặc thiết kế. Đồng thời, tăng cường công tác giám sát cộng đồng đối với công trình lát hè bằng đá tự nhiên trên các tuyến phố.
Việc nghiệm thu công trình được tổ chức nghiệm thu các giai đoạn thi công (các lớp cấu tạo lát hè: Nền đất đầm chặt; lớp giấy dầu; Lóp bê tông đá; Lóp lát đá hoàn thiện...); Khi kết thúc một giai đoạn thi công phải được kiểm tra, nghiệm thu để đánh giá chất lượng trước khi chuyển sang giai đoạn thi công tiếp theo.
Quy trình mới cũng quy định công trình lát hè bằng đá tự nhiên thuộc sở hữu nhà nước thì tổ chức, cá nhân được nhà nước giao quản lý, khai thác công trình có trách nhiệm bảo trì công trình; Công trình thuộc sở hữu khác, chủ sở hữu công trình có trách nhiệm bảo trì công trình. Chủ đầu tư công trình lát hè bằng đá tự nhiên có trách nhiệm bảo trì công trình cho đến khi bàn giao cho nhà nước quản lý.