Một dự án kho lạnh thông minh có diện tích 10.000 m2, quy mô đầu tư 1,1 triệu USD vừa được khởi công tại Trà Vinh. Trong đó, vốn đối ứng bằng tiền mặt của địa phương là 149.717 USD, còn 887.781 USD được Uỷ ban FinExpo (Bỉ) tài trợ. Toàn bộ nguyên liệu, máy móc xây dựng được nhập khẩu từ Bỉ.
Đây là mô hình trình diễn điểm trong khuôn khổ dự án kết nối nguồn lực hỗ trợ nông dân khởi nghiệp định hướng xuất khẩu thị trường châu Âu, Trung Đông do Quỹ Khởi nghiệp xanh Việt Nam và UBND tỉnh Trà Vinh tổ chức.
Sau dự án tại Trà Vinh, chuỗi 5 kho lạnh thông minh sẽ được xây dựng ở Đồng bằng sông Cửu Long. Đại diện Quỹ Khởi nghiệp xanh Việt Nam cho biết đang tìm các địa điểm tối ưu để xây dựng hệ thống kho lạnh. Dự án xây dựng chuỗi 5 kho lạnh thông minh được triển khai song song với chương trình hỗ trợ nông dân nâng cao kiến thức, khoa học kỹ thuật, hỗ trợ giống, phân bón vi sinh, tài chính... giúp nông sản đáp ứng các tiêu chuẩn quốc tế.
Vùng sản xuất của Đồng bằng sông Cửu Long chiếm 60-65% sản lượng của khu vực phía Nam nhưng hiện chỉ có 6 kho lạnh đang hoạt động. Theo nghiên cứu của Tổ chức đấu thầu logistics & Quản lý nhà thầu quốc tế và nội địa (CEL), chỉ có 14% các nhà sản xuất Việt Nam được liên kết với các giải pháp chuỗi lạnh, chủ yếu là ngành thủy sản (chiếm 42,1% trong tổng số các nhà sản xuất). Kho lạnh cho các ngành sản xuất, đặc biệt là nông sản tại Đồng bằng sông Cửu Long chưa đủ đáp ứng nhu cầu.
Theo Quỹ Khởi nghiệp xanh Việt Nam, rau quả vùng này chủ yếu xuất khẩu sang thị trường Trung Quốc thông qua các doanh nghiệp đầu mối hoặc thương lái theo thời vụ. Đây là thị trường có tiêu chuẩn chất lượng, kiểm nghiệm thấp hơn so với các quốc gia phát triển khác. Vì thế, giá trị gia tăng, thu nhập của nông dân sản xuất rau củ quả còn thấp. Bên cạnh đó, việc thiếu nơi bảo quản dẫn tới việc nông sản tới vụ thu hoạch thường bị thương lái ép giá.
Theo đánh giá của Ken Research, thị trường chuỗi cung ứng lạnh Việt Nam dự kiến sẽ đạt 1,8 tỷ USD vào năm 2021. Quy mô này sẽ còn tăng lên mạnh mẽ khi con số sử dụng chuỗi cung ứng lạnh chỉ mới chiếm một phần nhỏ.
Trước đó, một số doanh nghiệp sản xuất, xuất khẩu cũng tham gia tự đầu tư kho lạnh cho riêng mình. THACO đã tự đầu tư và đưa vào hoạt động kho lạnh trái cây tại cảng Chu Lai (Quảng Nam). Kho lạnh này có diện tích 4.800 m2, sức chứa 2.400 tấn, tương đương 2646 pallets, dùng để bảo quản chuối, xoài, thanh long và sắp tới là mít, bưởi..
Công ty thủy sản Minh Phú và Gemadept cũng bắt tay để cùng lập công ty liên doanh Mekong Logistics cho mục đích đầu tư phát triển chuỗi cung ứng lạnh, với kho lạnh có sức chứa 50.000 pallets. Khoản đầu tư của Minh Phú chủ yếu để phục vụ nhu cầu xuất khẩu của chính doanh nghiệp đứng đầu về xuất khẩu tôm này. Thị trường xuất khẩu chính là Mỹ, Nhật Bản.
Minh Phú đầu tư kho lạnh còn vì cả vùng đồng bằng sông Cửu Long yếu và thiếu các cơ sở dịch vụ về logistics. Quy mô của các trung tâm logistics ở vùng này khá nhỏ (dưới 10 ha) và chủ yếu phục vụ một số doanh nghiệp trong trong khu công nghiệp hoặc chỉ phục vụ trên một địa bàn tỉnh.