Trong các thuật ngữ tồn tại trong y học, người ta biết tới khái niệm "hiệu ứng tầng", hay "hiệu ứng thác nước" do hai nhà khoa học Mold và Stein đặt ra. Hiệu ứng này ám chỉ những sự việc diễn ra liên tiếp, không thể tránh khỏi, mà căn nguyên của nó bắt nguồn từ một hành động, quyết định.
Ở khía cạnh áp dụng vào cuộc sống, có thể hiểu ý nghĩa của nó như sau: Việc thay đổi một hành vi, thói quen nào đó sẽ khởi động chuỗi phản ứng và thay đổi hành vi, thói quen trong nhiều việc khác.
Hiểu nôm na, hiệu ứng này tương đồng với "hiệu ứng domino" mà ai cũng đã từng nghe qua. Ảnh hưởng của nó có thể theo chiều hướng tích cực hoặc tiêu cực. Ví dụ, khi chúng ta chăm chỉ tập thể dục, hiển nhiên đó là một hành động mang lại ảnh hưởng tích cực. Và ngược lại, hút thuốc lá chỉ đem đến những điều gây hại cho sức khoẻ.
Một nghiên cứu năm 2012 từ các nhà nghiên cứu của Đại học Northwestern cho thấy, khi mọi người giảm lượng thời gian “lười biếng” mỗi ngày, họ cũng giảm lượng chất béo tiêu thụ hàng ngày của họ.
Hay cụ thể hơn, hãy lấy ví dụ về trường hợp của Jennifer Lee Dukes. Từ khi tốt nghiệp đại học cho tới năm 40 tuổi, cô không bao giờ tự tay dọn giường. Hiếm hoi lắm, khi mẹ hay khách khứa tới thăm nhà, cô mới miễn cưỡng động tay vào sắp xếp lại phòng ngủ.
Jennifer quyết định tạo nên một thay đổi. Cô bỗng chăm dọn giường hàng ngày. Đến ngày thứ tư, sau khi dọn giường xong, cô vô thức nhặt hết đồng quần áo bẩn vứt lộn xộn quanh giường.
Chưa dừng lại ở đó, cô tiếp tục vào bếp dọn dẹp, lấy hết đống bát đĩa bẩn trong bồn bỏ vào máy rửa bát rồi sắp xếp lại chiếc tủ chén.
Cô chia sẻ: "Hành động dọn giường đã dẫn tới một loạt những hoạt động dọn nhà cửa khác. Tôi thấy hạnh phúc và trưởng thành hơn. Tôi đã vượt qua được sự trì hoãn, ngại làm việc nhà."
Chính xác, Jennifer Lee Dukes đang trải qua hiệu ứng Domino.
Tại sao nó xảy ra?
Đầu tiên, phải nhắc lại một câu nói khái quát quy luật cuộc sống: “Thói quen tạo nên tính cách, tính cách tạo nên số phận”. Đúng vậy, luôn tồn tại sợi dây liên kết giữa cuộc sống và thói quen của mỗi con người. Thêm vào đó, nhiều nhà nghiên cứu tin rằng sự lựa chọn ở một khía cạnh nào đó trong cuộc sống của bạn sẽ ảnh hưởng đáng kinh ngạc đến những khía cạnh khác, cho dù bạn có lập kế hoạch như thế nào.
Tiếp đó, con người có một vài hành vi thuộc về bản năng. Một khi cam kết gắn chặt bản thân với ý tưởng hay mục tiêu nào đó, người ta sẽ có xu hướng giữ vững sự cam kết đó, bởi nó gắn với hình ảnh của bản thân.
Quay lại câu chuyện đầu bài về Jennifer Lee Dukes, khi cô bắt đầu dọn giường hàng ngày, Jennifer đã bắt đầu gắn kết với ý tưởng “Tôi là người có thể giữ nhà cửa sạch đẹp.” Vài ngày sau, cô bắt đầu cam kết với hình ảnh mới này và gắn nó với mọi yếu tố khác trong nhà.
Đây chính là sản phẩm phụ của hiệu ứng Domino. Nó không chỉ tạo ra hẳn một tầng lớp các thói quen mới mà còn giúp chuyển dịch niềm tin cá nhân của mỗi người. Mỗi khi một quân cờ Domino đổ xuống, bạn sẽ bắt đầu tin vào những điều mới mẻ về bản thân và bắt đầu xây dựng những thói quen dựa trên niềm tin mới này.
Áp dụng hiệu ứng Domino vào cuộc sống
"Lợi dụng" những nguyên do trên, bạn hoàn toàn có thể dùng hiệu ứng domino để tạo lập thói quen tốt cho bản thân.
Dưới đây là 3 quy tắc ứng dụng hiệu ứng Domino vào cuộc sống:
- Luôn khởi đầu với những điều đem lại hứng thú. Đặt ra mục tiêu nhỏ nhưng thực hiện thật nghiêm túc. Dần dần, não bộ sẽ ghi nhận và mở ra cho chính bạn một hình mẫu tích cực. Đó cũng là lúc quân domino đầu tiên đổ xuống.
- Giữ tâm thế tích cực đó, và bắt tay vào làm các hoạt động khác. Mỗi lần lặp lại điều này bạn sẽ trở nên gắn kết hơn nữa với hình ảnh bản thân đã hình dung ra ngay từ khi bạn quyết định thay đổi.
- Hãy phân chia công việc thành nhiều phần nhỏ để dễ thực hiện hơn. Mọi thứ phải ở trong tầm kiểm soát. Hiệu ứng Dominio quan trọng quá trình tiến triển của bạn chứ không quan trọng kết quả. Đơn giản là hãy cố gắng giữ guồng “đổ” của các con bài Domino. Hãy để chu trình đó tự động diễn ra, từ cái này đến cái khác.
Một thói quen không dẫn tới sự hình thành của một hành vi mới, là bởi vì hành vi đó không tuân thủ đúng 3 quy tắc này. Có rất nhiều cách khiến cho một quân domino bị đổ. Do vậy, hãy tập trung vào hành vi khiến bạn hứng thú và để chúng tác động tới cả cuộc đời của bạn.