Anh Ngọc ở TP.HCM cho biết được người quen giới thiệu bài thuốc bổ thận từ tử hà sa, tức nhau thai của bà đẻ. Nhau thai là hàng cấm ở Việt Nam, tuy vậy một số cửa hàng đông y vẫn bán một cách kín đáo và phải có người quen giới thiệu.
Anh Ngọc được người quen giới thiệu tới cửa hàng thuốc đông y, đặt cọc 500.000 đồng, người bán hẹn hôm sau quay lại mới có hàng. Giá cả tùy thuộc trọng lượng khối nhau thai, thông thường từ 300.000 đến hơn một triệu đồng nên tiền đặt cọc thiếu hay thừa sẽ được tính toán khi nhận hàng.
Cuối cùng anh Ngọc cũng nhận được hàng. "Đó là khối nhau thai khô có màu vàng được đóng trong túi nilon in chữ Trung Quốc và không có nhãn mác bằng tiếng Việt", anh cho biết.
Chủ cửa hàng thuốc đông y tại TP HCM cho biết sản phẩm nhau thai khô, còn gọi là tử hà sa, bán trên thị trường đều không rõ nguồn gốc và trên bao bì có ghi chữ Trung Quốc. Bà chủ cửa hàng hướng dẫn: "Nhau thai được sấy khô ở nhiệt độ cao. Có thể xay ra hòa với nước uống, hoặc nấu chung với canh, ngâm với rượu dùng để chữa bệnh yếu sinh lý, bổ thận, tráng dương, dành cho những cặp vợ chồng hiếm muộn, khó có con".
Một gói nhau thai khô được bán trên thị trường. Ảnh: Cẩm Anh Theo bác sĩ Kiều Xuân Dũng, Học viện Y dược học cổ truyền Việt Nam, nhau thai có thể là vị thuốc bổ nếu là nhau của thai nhi, thai phụ khỏe mạnh. Tuy nhiên, sử dụng nhau thai có nguy cơ mắc nhiều bệnh do nhiễm vi khuẩn, siêu vi, ký sinh trùng... Do đó hiện nay các thầy thuốc Đông y cũng hạn chế dùng đến tử hà sa.
Dược sĩ Trần Lê Thị Hồng nói rằng thực tế thị trường hiện nay không có thuốc từ tử hà sa được bào chế trong nước. Tất cả loại tử hà sa được quảng cáo trên thị trường đều là hàng nhập lậu.
Bác sĩ y học cổ truyền Nguyễn Thùy Ngân thì khuyến cáo việc sử dụng nhau thai làm thuốc để chữa bệnh như người bán quảng cáo thực tế chỉ là kinh nghiệm dân gian, chưa được kiểm chứng khoa học. Do tính chất đặc thù của nhau thai, là bộ phận kết nối giữ người mẹ và thai nhi trong bụng nhằm cung cấp dưỡng chất từ mẹ sang con, nên nhau dễ nhiễm khuẩn. Ngoài nguy cơ lây các bệnh truyền nhiễm như HIV, viêm gan B và C, thuốc từ nhau thai người còn có thể gây ra những đột biến, bệnh liên quan đến đường tiêu hóa, nhiễm vi trùng, vi khuẩn, virus, ký sinh trùng...
Theo quy định của Bộ Y tế, nhau thai của sản phụ phải xử lý theo quy chế quản lý chất thải y tế. Các bệnh viện đều thực hiện tiêu hủy bệnh phẩm này. Do đó, nhau thai sấy khô được bán trên thị trường phần lớn đều không có xuất xứ rõ ràng, có thể chứa các chất bảo quản, vi khuẩn gây nấm mốc, người mua phải cảnh giác.
Bác sĩ Nguyễn Thị Vân Anh, Bệnh viện Y học Cổ truyền cho rằng bằng mắt thường rất khó để kiểm tra chất lượng và độ an toàn của nhau thai khô đã được tán thành bột. "Người dân nên tin tưởng vào phác đồ điều trị của bác sĩ chứ không nên làm theo tin đồn dân gian và không có căn cứ khoa học mà thêm bệnh", bác sĩ Vân Anh khuyên.
Ông Đỗ Văn Đông, Phó Cục Quản lý Dược cho biết Việt Nam hiện cấm sản xuất, lưu hành thuốc làm từ nhau thai người. Cục Quản lý Dược năm 2015 đã ra công văn cấm sản xuất, kinh doanh các sản phẩm mỹ phẩm có thành phần nguồn gốc từ con người.