Varanasi - thành phố tâm linh bên bờ sông Hằng "xưa hơn lịch sử, cổ hơn truyền thống, cũ hơn cả huyền thoại"

Thành Trung

Thành phố Bắc Ấn Varanasi, tên cổ xưa là Benares cách Agra khoảng 500 km. Nơi đây là một trong ba thành phố cổ nhất thế giới với lịch sử hơn 5.000 năm tuổi. Mọi sinh hoạt ở Varanasi đều gắn liền với dòng sông Hằng từ khi ra đời cho đến khi kết thúc cuộc hành trình tại trần gian.

Nơi con sông chảy về thiên đàng 

Varanasi là một thành phố nằm bên bờ sông Hằng ở bang Uttar Pradesh, Ấn Độ.

Tương truyền, khoảng 6.000 năm trước thành phố này do thần Shiva - một vị thần của đạo Hindu lập ra, bất kỳ người nào chết ở đây đều đến được với thần Shiva. Từ thế kỷ thứ IV đến thế kỷ thứ VI trước công nguyên, Varanasi đã trở thành trung tâm tôn giáo của Ấn Độ.

Đến nay, người Ấn Độ vẫn truyền tai nhau câu nói: “Varanasi xưa hơn lịch sử, cổ hơn truyền thống, cũ hơn cả huyền thoại và tuổi của nó gấp đôi tất cả những thứ vừa kể cộng lại”.

Thánh địa Varanasi bên bờ sông Hằng.    
Thánh địa Varanasi bên bờ sông Hằng.    

Sông Hằng vốn chảy từ Bắc xuống Nam. Riêng tại Varanasi, sông Hằng lại chảy từ phía Nam ra phía Bắc, về nơi đầu nguồn Himalaya. Vì vậy, rất nhiều người theo đạo Hindu tin rằng trên mảnh đất Varanasi này, sông Hằng chảy hướng lên thiên đàng.

Đối với họ thì Varanasi là thánh địa linh thiêng bậc nhất. Tâm nguyện duy nhất của họ là được chết tại đây, tro cốt phải được rải xuống sông Hằng, chu kỳ tái sinh vĩnh cửu (samsara) của họ sẽ kết thúc và đi tới cõi niết bàn (moksha).

Ở Varanasi, cái chết luôn hiện diện nhưng không phải là một gánh nặng. Ấn Độ giáo có một câu nói: "Kaashyaam maranam muktih", có nghĩa là chết ở đây là một sự giải phóng. Vậy nên khi biết mình không sống được lâu nữa, điều đầu tiên tín đồ Hindu nghĩ đến đó là hành hương về Varanasi.

Vì vậy, thánh địa Varanasi có rất nhiều người già, ốm, người chết và quả phụ. Tín đồ đạo Hindu cho rằng, thi thể của người phàm phải được thiêu cháy. Chỉ có thánh nhân là ngoại lệ, bởi họ đã hợp nhất với thần. Sau khi chết, thi thể của thánh nhân được các tín đồ đặt lên vòng hoa, buộc đá đặt xuống sông Hằng.

Cuộc sống của người dân Varanasi trong những con hẻm nhỏ hẹp bên dòng sông Hằng.  
Cuộc sống của người dân Varanasi trong những con hẻm nhỏ hẹp bên dòng sông Hằng.  

Người dân của thành phố Varanasi có một niềm tin kiên định đối với nền văn hóa lâu đời của mình, một trong những nền văn hóa cổ xưa nhất của thế giới.

Ngày nào cũng vậy, những người theo đạo Hindu ở hai bên bờ sông thức dậy rất sớm, ra các bậc thang dọc sông Hằng để tắm rửa, họ cầu nguyện, tập yoga chào đón ngày mới và họ hài lòng với nếp sinh hoạt đó. Họ coi thờ cúng và cầu nguyện là nhu cầu thiết yếu của mình.

Phong tục kì lạ chỉ có ở Varanasi

Sông Hằng rất được coi trọng nên người dân ở đây thường xuống ngay bến sông để tắm gội, tẩy trần. Họ cũng lấy nước sông Hằng về phục vụ cho sinh hoạt ăn uống. Hàng đêm, bến sông Hằng là một sân khấu lớn, là nơi biểu diễn những nghi lễ truyền thống.

Nếu đến đây vào trung tuần tháng 7, khi Ấn Độ bước vào mùa mưa, đúng vào tháng lễ hội thần Shiva, chúng ta sẽ được chứng kiến cảnh tượng hết sức đặc biệt. Những đoàn thanh niên mặc trang phục màu cam, gánh trên vai hai bình nước nhỏ với một chiếc quang gánh được trang trí bằng kim tuyến sặc sỡ.

Họ là những người theo đạo Hindu, đang thực hiện nghi lễ hàng năm đem nước thiêng từ sông Hằng về đền thờ của địa phương mình để thờ cúng.

Họ nói rằng, điều đặc biệt nhất là nước sông Hằng không hề bốc hơi như những loại nước khác, do đó họ có thể đem nước về để thờ phụng quanh năm. Họ phải đi hàng trăm km bằng chân trần, trên những đoạn đường đầy sỏi đá, bụi bẩn, phải ăn chay trong suốt hành trình và không được phép đặt gánh nước xuống đất.

Những quy định khắt khe như vậy đã được thực hiện từ nhiều đời, như một quy luật bất định đối với mỗi một đứa trẻ sinh ra theo đạo Hindu. Người ta chấp nhận nó và vui vẻ thực hiện sứ mệnh của mình với lòng thành kính vô hạn, như một sự thử thách cần phải vượt qua trong cuộc đời để chứng minh cho sự trưởng thành cả về tâm hồn và thể lực của chính bản thân mình.

Lễ hội Kumbh Mela. 
Lễ hội Kumbh Mela. 

Ngoài ra, tại đây còn nổi tiếng với nghi thức tắm sông Hằng - một nghi thức đánh dấu cao điểm của lễ hội Kumbh Mela của Ấn Độ Giáo kéo dài đến 3 tháng. Ngày 15/4 là ngày cuối cùng, ban tổ chức ước tính chỉ riêng hôm đó đã có hơn 8 triệu người thực hiện nghi thức tắm ở sông Hằng trên một khúc sông dài 15 km.

Lễ hội Kumbh Mela được tổ chức 3 năm một lần, mục đích là để tưởng niệm một trận chiến huyền thoại giữa các thần linh và ma quỷ để giành một bình chứa mật hoa trường sinh bất tử. Theo truyền thuyết, bốn giọt mật đã rơi xuống bốn thị trấn khác nhau của Ấn Độ và lễ hội sẽ được tổ chức luân phiên tại các thị trấn này. 

Ngày nay, thành phố Varanasi vẫn giữ được hơn 2.000 ngôi đền lớn nhỏ. Có ngôi đền hùng vĩ huy hoàng, có ngôi đền bé nhỏ xinh xinh, điêu khắc tinh xảo. Phong cách kiến trúc đền miếu ở đây đa dạng, biểu hiện sắc thái tôn giáo đậm đà.