Các bể chứa dầu trên bờ ở nhiều thị trường đã đầy, buộc các thương nhân phải lưu trữ dầu dư thừa trong các tàu chở dầu. Các nhà máy lọc dầu bắt đầu ngừng hoạt động vì không ai cần sử dụng nhiên liệu mà họ sản xuất trong giai đoạn hiện nay.
Trên thị trường vật chất, giá các loại dầu thô đã giảm thêm 10 USD/thùng so với giá hiện tại, thậm chí xuống còn dưới 10 USD/thùng trong tháng 5/2020 khi mà các kho chứa dầu đạt mức tối đa. Thậm chí ở một vài thị trường không giáp biên, các nhà sản xuất còn phải trả tiền cho người tiêu dùng để họ lấy dầu thô đi.
“Thị trường dầu vật lý đang bị kẹt. Các kho chứa đang đối mặt với sự thiếu hụt nghiêm trọng khi nhu cầu tiêu thụ dầu mỏ đang sụt giảm lớn nhất trong lịch sử”, Gary Ross, Giám đốc đầu tư của Black Gold Investors LLC cho biết.
Các chuyên gia phân tích trong lĩnh vực dầu mỏ dự báo rằng, thị trường còn trở nên tồi tệ hơn trong tuần này.
Nguyên nhân sâu xa là sự sụt giảm nhanh chóng trong tiêu dùng chưa từng có trong lịch sử kể từ khi dầu trở thành một trong những mặt hàng thiết yếu đối với nền kinh tế toàn cầu hơn một thế kỷ trước. Vụ sụp đổ lớn năm 1929, hai cú sốc trong thập niên 1970 và cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu cũng không đến mức nghiêm trọng so với đại dịch lần này.
Trước khi đại dịch diễn ra, thế giới thường sử dụng khoảng 100 triệu thùng dầu mỗi ngày, đến nay con số đó đã giảm khoảng 1/4 chỉ sau vài tuần.
Pierre Andurand, một nhà quản lý quỹ nổi tiếng, cho biết thêm: “Đại dịch toàn cầu này là điều mà thế giới chưa từng chứng kiến kể từ năm 1918. Tôi quan ngại rằng xu hướng sụt giảm nhu cầu hiện nay sẽ là bội số của sự sụt giảm đã được chứng kiến trong cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu”.
Các hãng hàng không đã buộc phải hủy hàng chục ngàn chuyến bay khi ngày càng nhiều quốc gia thực hiện các lệnh cấm đi lại nghiêm ngặt. Trong khi đó, nhu cầu nhiên liệu trong nước cũng chịu áp lực khi các doanh nghiệp khuyến khích nhân viên làm việc tại nhà và người tiêu dùng hạn chế đi đến nhà hàng cùng các cửa hàng giải trí khác.
Giá dầu thô sụt giảm nghiêm trọng nhất trong lịch sử
Giám đốc điều hành của Chevron Mike Wirth nói với Bloomberg TV: “Ở một số nơi trên thế giới, nhu cầu tiêu thụ dầu rõ ràng không còn nữa, một cách rất đột ngột”.
Vấn đề đầu tiên là thiếu chỗ chứa dầu. Với nhu cầu giảm 20 triệu thùng mỗi ngày so với nguồn cung, thế giới không đủ để dự trữ dầu thặng dư trong hai hoặc ba tháng tới. Nhưng vấn đề thậm chí còn cấp bách hơn vì khả năng chứa dầu trên toàn cầu, phần lớn tập trung ở một số trung tâm như Rotterdam, Caribbean và Singapore, đã không còn sẵn chỗ cho giới sản xuất.
Đối với những công ty có thể đến bờ biển, một giải pháp là sử dụng đội tàu làm bể chứa nổi. Giám đốc điều hành của chủ hãng tàu chở dầu lớn nhất thế giới, Frontline Ltd., hôm thứ 6 cho biết, ông không hề biết nhu cầu thuê tàu để lưu trữ lâu dài lại lớn như hiện nay. Ước tính, giới thương nhân có thể thuê tàu để chứa đến 100 triệu thùng trên biển trong tuần này.
Tại Hoa Kỳ, một trong những công ty đường ống dẫn lớn nhất Plains All American Pipeline LP đã yêu cầu các nhà sản xuất dầu tự nguyện cắt lượng sản xuất để tránh áp lực lớn trên mạng kết nối mỏ dầu với nhà máy lọc qua hàng ngàn dặm đường ống.
Thế giới đang cạn kiệt chỗ để chứa dầu mỏ vì nền kinh tế đang đồng loạt ngưng hoạt dộng, dẫn đến sự sụt giảm nghiêm trọng cho nhu cầu. Sự sụp đổ trong ngành du lịch hàng không đã cắt giảm tới 75% mức sử dụng nhiên liệu máy bay, tương đương gần 5 triệu thùng mỗi ngày.
Theo Cơ quan Thông tin Năng lượng Mỹ, xăng là sản phẩm mà tài xế Mỹ tiêu thụ nhiều nhất, với hơn 9 triệu thùng mỗi ngày. Người dân ở hầu hết các tiểu bang, như California và New York, đã buộc phải ở nhà, giảm hàng tỷ chi phí đi lại bằng ô tô. Nhu cầu này cũng sụt giảm nghiêm trọng ở châu Âu và châu Á.
Ben Luckock, Giám đốc giao dịch tại Trafigura Group, công ty kinh doanh dầu mỏ độc lập lớn thứ hai thế giới cho biết: “Sự phá hủy nhu cầu tiêu thụ dầu hiện nay là chưa từng có. Ông ước tính lượng tiêu thụ sẽ giảm khoảng 22 triệu thùng mỗi ngày trong tháng 4”.
Trên khắp thế giới, khoảng 700 nhà máy lọc dầu biến dầu thô thành xăng, dầu diesel và các loại nhiên liệu khác. Họ đang bắt đầu ngừng sản xuất và thậm chí ngừng hoạt động vì nhu cầu về nhiên liệu sụt giảm trầm trọng. Ví dụ, ở Ấn Độ, 1,3 tỷ người phải ở nhà cho đến giữa tháng 4, nhà máy lọc dầu lớn nhất nước đã cắt giảm tỷ lệ lọc dầu tại hầu hết các nhà máy tới 30%.
Một nhà máy lọc dầu nhỏ ở Italy, tâm điểm của sự bùng phát covid-19, đã buộc phải đóng cửa vào thứ 6 vì nhu cầu nhiên liệu giảm tới 85%.
Thị trường dầu thô cũng bị ảnh hưởng. Nhiều loại thô, đặc biệt là các loại dính, nhiều lưu huỳnh khó tinh lọc, dang bán với giá rất thấp so với các tiêu chuẩn quốc tế. Western Canada Select, một hỗn hợp như nhựa đường lấy từ cát dầu của Alberta, đã hạ giá thấp kỷ lục 4,51 USD/thùng hôm thứ 6.
Tại Mỹ, Oklahoma Sour đang bán với giá 5,75 USD, dầu Nebraska ở mức 8 USD, trong khi giá của Wyoming Sweet là 3 USD/thùng.
Điều ngạc nhiên, giá dầu Brent Biển Bắc đã kết thúc phiên giao dịch tuần trước ở mức 24,93 USD/thùng, cao hơn mức thấp lịch sử 9,55 USD/thùng vào năm 1998.
Giai đoạn tiếp theo của sự sụp đổ thị trường dầu mỏ là sự ngừng hoạt động sản xuất trên diện rộng khi những công ty khoan dầu quyết định lựa chọn duy nhất là để lại dưới đất cho đến khi giá cả trở lại tốt hơn.
Công ty dầu quốc doanh Petrobras của Brazil tuyên bố sẽ giảm sản lượng 100.000 thùng/ngày trong năm nay vì thiếu nhu cầu. Tại Canada, một số nhà sản xuất đã ngừng sản xuất và Glencore Plc., công ty mua bán khoáng chất lớn nhất thế giới, đã ngừng sản xuất tại Chad.
Nhiều nhà sản xuất không muốn đóng cửa giếng vì mặc dù họ mất tiền ở mức giá hôm nay, nhưng có một ít thu nhập còn tốt hơn là không có gì cả. Nhưng khi nhiều nhà máy lọc dầu ít hoạt dộng hơn, hệ thống đường ống bị đình trệ và bể chứa đầy đến vành, họ sẽ không còn lựa chọn nào khác.
“Vấn đề là không ai muốn trở thành người đầu tiên đóng cửa”, theo Ross của Black Gold.