SẢN VẬT LAI CHÂU
Miến dong Bình Lư
Là một trong những sản vật nổi tiếng của Lai Châu, miến dong Bình Lư được chế biến hoàn toàn từ tinh bột nguyên chất của củ dong riềng trồng tại địa phương, không sử dụng hóa chất, phụ gia. Miến dong được người tiêu dùng nhớ đến và ưa chuộng bởi những đặc tính riêng biệt như miến có màu hơi xanh, có mùi thơm đặc trưng, không bị chua, vị giòn dai, sợi miến nhỏ làm ra dài tới mấy mét mà không đứt gãy, miến khi nấu lên rất mềm nhưng không bị dính và đặc biệt hơn cả là có thể nấu lại từ 2 - 3 lần mà không bị nát.
Tinh bột của củ dong riềng là chính nguyên liệu để sản xuất miến.
Theo kinh nghiệm làm miến ngon của người dân nơi đây, việc chọn địa điểm phơi cũng rất quan trọng. Khoảng sân hoặc vườn phải đảm bảo sạch sẽ, thoáng và là nơi hấp thụ tốt nhất ánh sáng mặt trời. Trên đó, được thiết kế cọc trụ bằng tre có chiều cao từ 60 cm trở lên để tránh bụi, độ ẩm của đất. Các trụ này được kết nối bởi những sợi thép hoặc dây chuyên dụng… có độ bền để làm giá đỡ cho những phên miến. Khi miến đạt độ se nhất định được chuyển sang dây phơi cao hơn (từ 1,5m trở lên) cho đến khi khô được gấp, buộc thành từ bó miến thành phẩm.
Bột dong ở Bình Lư khi làm miến vừa trong, vừa dẻo, sợi miến dài mà không bị đứt gãy.
Bên cạnh đó, nhằm nâng cao chất lượng sản phẩm, người dân xã Bình Lư còn sáng tạo ra miến dong đậu xanh, đậu đen. Sản phẩm miến mới này đang được khách hàng cả nước ưa chuộng, bởi khi nấu chín sợi miến mềm hơn và có mùi thơm của đỗ, khác với các loại miến thông thường trước đó.
Hạt dổi rừng
Hạt dổi rừng được ví như gia vị "vàng đen" của Việt Nam. Cây dổi có ở một số tỉnh Tây Bắc như Điện Biên, Lai Châu, Sơn La, Hoà Bình... Đây là loại cây thân gỗ, cao, mọc thẳng và ít cành lá. Có những cây dổi cổ thụ tuổi đời lên tới mấy chục năm, thậm chí cả trăm năm với chiều cao trên 30m sẽ cho ra những hạt dổi chất lượng nhất.
Hạt dổi có mùi thơm đặc trưng, đặc biệt khi nướng lên nó sẽ tỏa ra mùi hương đầy lôi cuốn.
Có rất nhiều loại cây dổi rừng, có những cây chỉ để lấy gỗ được gọi là cây dồi tẻ, còn những cây dồi nếp được dùng làm gia vị. Đối với những cây dổi để lấy gỗ thường có hạt cứng, mùi hắc và không ăn được. Với loại dổi nếp - sản vật của vùng Lai Châu thì có mùi thơm, người dân tộc thường lấy nó để làm gia vị, số lượng cây dổi này thường không nhiều.
Hạt dổi tươi có màu đỏ.
Mùa vụ thu hoạch hạt dổi từ tháng 9 đến tháng 11 hàng năm. Hạt dổi khi còn tươi có màu đỏ, sau khi phơi nắng thì chuyển sang màu đen. Cứ 3kg hạt dổi tươi phơi được 1kg hạt dổi khô. Hạt dổi có vị hăng nồng, hơi cay cùng hương thơm nồng của nó khiến cho bất kỳ ai khó thể quên được ngay lần thử đầu tiên.
Hạt dổi rừng tươi khi phơi khô đã tự có mùi thơm quyến rũ đặc trưng rồi, nhưng chỉ khi nào dùng nướng trên than củi hồng và đảo nhanh tay, hạt dổi rừng sẽ nở căng ra và mùi thơm bốc lên ngào ngạt. Sau khi nướng thơm lên đem giã nhỏ trộn với muối trắng và vắt thêm ít nước chanh vào làm gia vị để chấm ăn cùng thịt lợn nướng, thịt luộc, thịt trâu sấy, lạp xưởng hoặc làm gia vị tẩm ướp các món ăn…
Thảo quả
Cùng với hạt dổi được ví như "vàng đen" thì thảo quả được người dân Lai Châu gọi với cái tên "vàng đỏ". Bởi lẽ, đây là cây trồng mang lại hiệu quả giá trị kinh tế rất cao, giúp nhiều bà con xóa đói giảm nghèo.
Người dân đi thu hái thảo quả.
Thảo quả được trồng trên núi cao, nơi có nhiệt độ thấp quanh năm, dưới tán cây rừng để tránh ánh sáng mặt trời. Người dân gieo hạt thảo quả như gieo mạ nhưng sau hai năm mới được cấy. Sau khi cấy ba năm thì cho thu bói được khoảng 1/3 năng suất, đến năm tiếp theo bắt đầu thu ổn định. Thảo quả là loại cây lâu năm, cho thu hoạch trong 40 - 50 năm với năng suất bình quân 1,5 tấn quả tươi/ha.
Quả có cuống ngắn, mọc thành chùm, hình tròn hay hình nón, đường kính, màu đỏ thẫm, hạt hình tháp ép vào nhau, rất thơm. Thảo quả được thu hoạch vào mùa đông rồi đem về phơi khô hay sấy khô, khi dùng đập bỏ vỏ ngoài lấy hạt. Cũng có nơi lấy cám gạo hòa với nước cho sền sệt, bao chung quanh quả, nướng cho cháy cám rồi đập bỏ vỏ ngoài, lấy hạt dùng.
Thảo quả khô được sử dụng trong nhiều món ăn vì nó có hương vị độc đáo và thơm ngon.
Thảo quả được gọi là "nữ hoàng gia vị" vì có đăc tính vừa thơm vừa nồng lại có chút cay nồng. Khi dùng người ta rang sơ sau đó loại bỏ vỏ bên ngoài. Gia vị này dùng tẩm ướp các món chứa thịt cá, trong cà phê, nước uống, bánh. Ngoài ra thảo quả còn được xem là nguồn dược liệu quý giá, có tác dụng bổ tỳ vị, kích thích tiêu hóa, trừ lạnh, tiêu đờm. Dùng chữa các chứng bệnh như bụng đầy trướng, nôn mửa, sốt rét, ho, tiêu chảy.