Nhiều sai phạm
Ngày 25/12/2023, Thanh tra Chính phủ đã ban hành Thông báo kết luận thanh tra việc chấp hành chính sách, pháp luật trong quản lý, thực hiện quy hoạch và đầu tư xây dựng các công trình điện theo Quy hoạch điện VII và Quy hoạch điện VII điều chỉnh.
'Đáng chú ý, tại kết luận này, Thanh tra Chính phủ đã chỉ ra nhiều sai phạm liên quan đến loạt dự án điện mặt trời của Công ty CP Xuân Thiện (Xuân Thiện Group).
Tại phụ lục số 4 thông báo kết luận thanh tra tại tỉnh Đắk Lắk kèm theo thông báo số 3116 ngày 25/12/2023 của Thanh tra Chính phủ, Thanh tra Chính phủ cho biết, về việc phê duyệt chủ trương đầu tư dự án Nhà máy điện mặt trời (MNĐMT) Xuân Thiện-Ea Súp 1, 2, 3, 4, 5: UBND tỉnh Đắk Lắk chấp thuận chủ trương đầu tư Cụm 05 dự án NMĐMT Xuân Thiện-Ea Súp 1, 2, 3, 4, 5 trong khi vị trí khu đất thực hiện các dự án chưa phù hợp với Điều chỉnh quy hoạch sử dụng đất đến năm 2020, Kế hoạch sử dụng đất năm 2019 của huyện Ea Súp; chưa phù hợp với Quy hoạch xây dựng nông thôn mới xã Ia Lốp, huyện Ea Súp.
Ngoài ra, Chủ đầu tư NMĐMT Xuân Thiện - Ea Súp 4 chưa có báo cáo đánh giá tác động môi trường hạng mục đường dây 500 kV theo quy định tại điểm c khoản 1 Điều 18 Luật Bảo vệ môi trường năm 2014; địa điểm thực hiện dự án thay đổi, nhưng Chủ đầu tư không lập lại Báo cáo đánh giá tác động môi trường là vi phạm quy định tại điểm b, khoản 1 Điều 20 Luật Bảo vệ môi trường năm 2014.
Đặc biệt, Thanh tra Chính phủ cũng chỉ ra những vi phạm trong việc chuyển mục đích sử dụng đất, cho thuê đất thực hiện các dự án tại Cụm 5 dự án NMĐMT Xuân Thiện - Ea Súp 1, 2, 3, 4, 5.
Theo đó, UBND tỉnh Đắk Lắk phê duyệt Kế hoạch sử dụng đất năm 2019 của huyện Ea Súp tại Quyết định số 131/QĐ-UBND ngày 21/01/2019 và bổ sung chỉ tiêu sử dụng đất năm 2019 của huyện Ea Súp tại Quyết định số 3883/QĐ-UBND ngày 27/12/2019, trong đó có kế hoạch sử dụng đất thực hiện Dự án NMĐMT Xuân Thiện-Ea Súp 1, 2, 3, 4, 5 khi chưa điều chỉnh quy hoạch sử dụng đất đến năm 2020 của huyện Ea Súp được UBND tỉnh phê duyệt là chưa tuân thủ đúng quy định tại khoản 3 Điều 46 Luật Đất đai 2013 (được sửa đổi, bổ sung tại khoản 1 Điều 6 Luật Sửa đổi, bổ sung một số điều của 37 luật liên quan đến quy hoạch).
Việc UBND tỉnh Đắk Lắk cho thuê đất để thực hiện Dự án: Dự án NMĐMT Xuân Thiện - Ea Súp 4 có công suất đặt là 150 MW (~187,5 MWp) đã được UBND tỉnh cho thuê tổng diện tích 238,2 ha đất, vượt mức tối đa 13,2 ha đất (tối đa là 225 ha) là vi phạm quy định tại khoản 3 Điều 4 Thông tư số 18/2020/TT-BCT ngày 17/7/2020 của Bộ Công Thương.
Theo Thanh tra Chính phủ, để xảy ra những tồn tại, khuyết điểm, vi phạm trong việc chấp thuận chủ trương đầu tư đối với các dự án NMĐMT và vi phạm trong việc chuyển đổi mục đích sử dụng đất, cho thuê đất thực hiện dự án tại các dự án nêu trên, trách nhiệm thuộc về UBND tỉnh Đắk Lắk và các sở/ngành có liên quan.Không chỉ những sai phạm nêu trên, về khởi công thực hiện dự án và nghiệm thu, vận hành thương mại tại các dự án này cũng có sai phạm.
Cụ thể, về điều kiện khởi công xây dựng dự án: Việc Công ty TNHH Xuân Thiện Đắk Lắk khởi công xây dựng Cụm 05 NMĐMT Xuân Thiện-Ea Súp 1, 2, 3, 4, 5 trước khi được UBND tỉnh Đắk Lắk cho thuê đất là vi phạm quy định tại khoản 1 Điều 6 và khoản 3 Điều 12 Luật Đất đai 2013. Dự án khởi công xây dựng trên diện tích đất cho thuê đợt 3 trước khi được bàn giao đất trên thực địa là vi phạm quy định tại điểm a khoản 1 Điều 107 Luật Xây dựng năm 2014. Chủ đầu tư Dự án NMĐMT Xuân Thiện-Ea Súp 5 khởi công xây dựng ngày 24/6/2020, nhưng đến ngày 26/6/2020 Chủ đầu tư mới phê duyệt Thiết kế kỹ thuật - Tổng dự toán công trình là vi phạm quy định tại điểm c khoản 1 Điều 107 Luật Xây dựng năm 2014.
Để xảy ra những tồn tại, khuyết điểm, vi phạm trong việc khởi công thực hiện xây dựng các dự án nêu trên, trách nhiệm thuộc về các chủ đầu tư dự án, các sở, ngành có liên quan và UBND tỉnh Đắk Lắk.Ngoài ra, về công tác nghiệm thu, vận hành thương mại của dự án: Cụm 5 NMĐMT Xuân Thiện-Ea Súp 1, 2, 3, 4, 5 vận hành thương mại trước khi được cơ quan có thẩm quyền kiểm tra công tác nghiệm thu của chủ đầu tư và ra thông báo kết quả kiểm tra công tác nghiệm thu công trình hoàn thành là vi phạm quy định tại khoản 2 Điều 6 Nghị định số 08/2018/NĐ-CP ngày 15/01/2018 của Chính phủ.
Để xảy ra những tồn tại, khuyết điểm, vi phạm trong việc nghiệm thu, hành thương mại của các dự án nêu trên, trách nhiệm thuộc về các chủ đầu tư dự án, Công ty Mua bán điện, EVN.Về hướng xử lý, TTCP kiến nghị UBND tỉnh Đắk Lắk, các cơ quan chuyên môn thuộc UBND tỉnh xem xét, xử lý việc thu hồi diện tích đất cho thuê vượt định mức quy định, tăng sai 13,2ha đối với dự án NMĐMT Xuân Thiện -Ea Súp 4.
Xuân Thiện Group làm ăn ra sao?
Xuân Thiện Group thành lập từ năm 2000, thông qua nhiều công ty thành viên, Xuân Thiện Group hoạt động đa ngành với nhiều lĩnh vực như vật liệu xây dựng; nông nghiệp công nghệ cao; logistics; bất động sản; khách sạn nghỉ dưỡng... Trong đó mũi nhọn là mảng năng lượng tái tạo. Xuân Thiện đang sở hữu 13 nhà máy thủy điện, 7 nhà máy điện mặt trời và một trung tâm thí nghiệm.
Về tình hình kinh doanh, CTCP Tập đoàn Xuân Thiện đã công bố lợi nhuận sau thuế 6 tháng đầu năm 2023 âm hơn 1,6 tỷ đồng. Trong khi đó, nợ phải trả lên mức hơn 2.270 tỷ đồng, tăng hơn 1.300 tỷ đồng so với cùng kỳ năm 2022.
Hai năm trước đó 2021, 2022 lợi nhuận cũng không cao, đạt lần lượt gần 4 tỷ đồng và gần 22 tỷ đồng. So với quy mô vốn chủ sở hữu gần 6.000 tỷ đồng, thì tỷ suất lợi nhuận trên vốn chủ sở hữu (ROE) rất thấp, chỉ khoảng 0,36%/năm đối với năm 2022 vừa qua.
Đối với mảng kinh doanh thủy điện, Xuân Thiện Group, dưới pháp nhân là Công ty TNHH Xuân Thiện Yên Bái, đang khai thác, quản lý, vận hành nhà máy thủy điện Khao Mang và Khao Mang Thượng. Trong 6 tháng đầu năm 2023, công ty này cũng báo lỗ hơn 24,8 tỷ đồng.
Công ty TNHH Xuân Thiện Yên Bái có vốn điều lệ 2.800 tỷ đồng, các thành viên góp vốn gồm: Công ty cổ phần Tư vấn đầu tư DTH Quốc tế góp 2.000 tỷ đồng, ông Nguyễn Đức Toàn góp 792 tỷ đồng, ông Mai Xuân Hương góp 8 tỷ đồng.
Ngoài mảng năng lượng, Xuân Thiện cũng đầu tư hàng chục nghìn tỷ đồng vào các dự án trong lĩnh vực công nghiệp và nông nghiệp. Đáng chú ý, trong năm 2022, Xuân Thiện vừa khởi công Tổ hợp dự án thép xanh tại Nam Định với tổng mức đầu tư 98.900 tỷ đồng, trên tổng diện tích sử dụng hơn 425ha, công suất 350.000 tấn/năm.
Tại Nam Định, tập đoàn còn sở hữu dự án cảng biển chuyên dùng là Xuân Thiện Nam Định với quy mô vốn đầu tư là 35.000 tỷ.Tháng 2/2023, tỉnh Hòa Bình đã trao quyết định chấp thuận chủ trương đầu tư cho dự án Nhà máy Xi măng Xuân Thiện, xã Yên Bồng, huyện Lạc Thuỷ của Công ty TNHH Xuân Thiện Hoà Bình, thuộc Xuân Thiện Group, tổng vốn đầu tư lớn nhất lên đến 29.800 tỷ đồng. Dự án có công suất 10 triệu tấn xi măng/năm.